Kalean ikusi dizut.. Baina, zer ikusi diozu?

2016ko ekaina - Kaiera

Aditzen erregimena, edo nola erabili behar diren euskaraz forma naturalean, jakitea oso garrantzitsua da.

Zenbat aldiz entzun duzue:

• Kalean ikusi dizut

Baina, zer ikusi diozu kalean? Besoa? Igeltsoa?

Ikusi aditzak kasu horretan nor-nork erabilera behar du, izan ere ez dago ikusi den objeturik.

• Kalean ikusi zaitut (nik zu)

Adi ondorengo adibideekin ere:

• Argaldu egin dut
• Argaldu egin naiz

• Operatu diote
• Operatu dute

Pena merezi du, triste al gaude?

2016ko ekaina, Kaiera

Gaztalenaiaren eraginez askotan entzuten dugu "Pena merezi zuen" esamoldea. Ez da egokia euskaraz, "pena" hori gaztelaniatik hartutako kalko bat da. Euskaraz "Merezi izan" da forma zuzena. 

Bi modutara erabili daiteke, subjetuarekin edo modu inpertsonalean:

• Jonek domina irabaztea merezi zuen (ergatiboa)
• Merezi du goiz jaikitzea (kontuz ez da ergatiborik behar)

Baina inoiz ez:

• "Pena merezi du goiz jaikitzea"
• Eta gutxiago "Pena merezi du goiz jaikitzeak"

Informazioa sakontzeko EHUTSI (EHU) edo IKASBIL (Habe)

Ogien izenak euskaraz

2016ko ekaina, Kaiera

Askotan ikusi izan dugu euskaldunen artean ohituragatik edo inertziagatik erderaz hitz egiten. Okindegietan oso tipikoa da "de centeno bat" entzueta, adibidez.

Udaletako euskara zerbitzuek lan handia egin dute merkatarien hiztegiak lantzen. Hemen duzue, adibidez, Buruntzaldeako mankomunitateak egindako poster ederra:

Buruntzaldeako dendaria bazara eskatu dezakezu

• Moldeko ogia: Pan de molde (es), pain de mie (fr)
• Ogi birrindua: Pan rallado (es), chapelure (fr)
• Barra luzea: Barra grande (es)
• Barra txikia: Barra pequeña (es)
• Baserriko ogia: Pan de leña (es)
• Ogi gatzgabea: Pan sin sal (es), pain non salé (fr)
• Ogi txigortua: Pan tostado (es), pain toasté (fr)
• Zekale-ogia: Pan de centeno (es), pain de seigle (fr)
• Zopakoa: Pan de sopa (es)

Hitz gehiago Buruntzaldeako webgunean.

Beste udal askotan ere bultzatu dira antzerako kanpainak, Pasaia, Orio, Oarsoaldea, Zumaia, etab. Merkataria edo okina baldin bazara jo zure udalera, ziur laguntzen zaituztela.

Berria egunkariko "Ogiaren izenak, gurean" artikulua interesgarria iruditu zaigu.

Gaztetan egiten diren gauzak

2016ko ekaina - Kaiera

Gazteetan zenbat jolas, salto eta korrika egin dugun, ezta? Eta bestelako hauek egiten al zenituen?

• A la pata coja: txingoka, txingoan
• En cuclillas: kokoriko, kukubilko, pikotxean
• Rodar: pirritatu, pirritan joan/ibili, biraka ari izan
• De rodillas: belauniko
• De puntillas: behatz-puntetan, oin-puntetan, hanka-puntetan
• A gatas, a cuatro patas: lau hankan/oinean, lauoinka, lauhazka, potikoka, katamar, katamarka, katuka

Zer beste egiten zenuten zuek?

Da zurea? Dago Jon? Da zoragarria! Dago GAIZKI!

2016ko ekaina - Kaiera

Galdera horietan ordena ez da euskarak eskatzen duena, honela esan beharko genituzke:

• Da zurea? -> Zurea (al) da?
• Dago Jon? -> Jon hor (al) dago?

Baina galderetan ez ezik baieztapenetan ere maiz entzuten da ordena hori:

• Da oso polita! ->  Oso polita da!
• Dago guztiz itxita-> Guztiz itxita dago

Informazioa sakontzeko Berria egunkariko estilo liburua eta Euskaltzaindiaren "Hitzen ordena erabakitzeko faktoreak".

Joaten gara? jolasten gara? Galdera egiteko -ko

2016ko ekaina - Kaiera

Esango genuke "Joaten gara? jolasten gara? " bezalakoak gero eta maizago entzuten direla.

Erdaren eraginez erabiltzen dituzte gazteek, eta ez dira batere egokiak.


Berez joaten, etortzen, jolasten, egiten, … bezalako formek ohitura adierazten dute, eta galdera egiteko edo baimena eskatzeko -KO erabiltzen da euskaraz.

• Joaten gara beste taberna batera? -> Joango gara?
• Jolasten gara pilotan? -> Jolastuko gara?
• Orain egiten dugu bilera? -> Egingo dugu?
  

Ikusi Kermanek zer zioen bideo honetan.